Qabeenya Oromiyaa Saamsisaa Hoji-dhabdummaa Hir'isuun hin dandayamu

Qabeenya Oromiyaa Saamsisaa Hoji-dhabdummaa Hir'isuun hin dandayamu

Qabeenya Oromiyaa Saamsisaa Hoji-dhabdummaa Hir'isuun hin dandayamu.

                                                     (Jawar Mohamamd irraa)

Haasaan ObboLammaa Magarsaa jidduu kana godhe ijoo marii tibbanaa tahee alaa manattis irraa dubbatamaa jira. Sababni isaa ifa. Hogganaan dhaaba OPDOtokko ifatti ummanni Oromoo gabrummaa jala jiraachuu yeroo dubbatu dhagahuun isaa waan hin eegamne fi haaraa waan taheefi. Lammaa fi OPDOn haasaa akkanaa maalif eegalan? Wayyaaneen hoo maalif itti dhiifti? Qabxiilee kanniinirratti kana jechuun barbaada:

• 1) Sabboonummaa Oromoo xiqqeessuudhaafi xureessuun Oromoo injifachuun akka hin danda'amne waan hubataniifi. Tooftaan Oromoo xureessuufi xiqqeessuu waan kufeef amma tooftaa filatan, Oromoo faarsuun erga firoomfatanii booda deebisanii too'achuufi.

• 2) Yeroo dheeraaf Wayyaaneen Hogganoota jibbaafi ilaacha farra sabboonummaa Oromoo qabaniin fayyadamaa turte. Tooftaan sun waan kufeef amma namoota sabboonummaa Oromoo hubataniifi afaan sabboonummaa dubbachuu danda’an as baasan. Yoo hogganoonni haaraan kun haasawa bira darbanii tarkaanfii qabatamaa fudhachuutti cehan humna waraanaa waan harkaa qabnuuf ni rukanna jedhanii daguun eeguuf murteessan.

Waa haalleefuu waan Obbo Lammaan dubbate keessaa waan tokkorratti waa jechuun fedha. Obbo Lammaan xiyyeeffannaan guddaan isaa dargaggoo Oromoo diinaggeen humneessuu akka tahe haasaa isaa yeroo adda addaa irraa ni hubanna. Diinaggee irratti fuulleeffachuun kun qalbii dargaggoo gaafii siyaasaa irraa gara diinaggeetti deebisuun warraaqsa kana dhaamsuufi xiinxalli jedhu dhihaataa jira. Sirri ta'uu mala. Akkasuu ta'ee siyaasaan haa hafuuti yoo dhugaan rakkoo diinaggee kana furuuf barbaade akkaataan amma itti deemaa jiran bu'aa barbaachisaa san akka hin buufne beekuu qaba.

Rakkoo hoj-dhabdummaa yeroof furuuf maallaqa itti facaasanii jiruu yeroo gabaabduu (temporary employment) kumaatamaan uumuun ni danda'ama taha. Hiyyummaa hiddaan buqqisuuf garuu sababa hiyyummaa sanii hiddaan buqqisanii gogsuu barbaachisa.

Hubannoon dogongoraa inni guddaan Ummanni Oromoofi Oromiyaan hiyyeeyyiidha yaada jedhu dha. Lakki ummanni kun ni hiyyoomfame (impoverished) malee uumaan hiyyeessa (poor) miti. Kan hiyyoomfames weerara, saamicha, imaammatafi tarsiimoo alagaatiini. Ammatti OPDO fi Lammaan sirna alagaa Oromoo hiyyoomsu guutumatti haa fonqolchan jennee gaafachuun of hin sobnu. Haaluma keessa jiranittuu tarkaanfiilee madda hiyyuummaa kanatti caama buusaniifi akeeka hojii uumuu kana gargaaran fudhachuu danda'u.

Mootummaan naannoo Oromiyaa rakkoo hoji-dhabdummaa kana sirnaan furuudhaaf hunda dura qabeenya Oromiyaan qabdu guutumaan guututti dhuunfachuu danda'uu qaba.

Qabeenya Oromiyaa yoo dhuunfate hawwii imaammataa hiyyummaa hirdhisuu galmaan gahuudhaaf, imaammata bilisa ta’eefii baajata ni qabaata jechuudha. Itoophiyaan galii waggatti argattu keessaa yoo xinnaate 60% Oromiyaa irraa dhufa.( Warshaaleen biyyattiin qabdu harki 80% Oromiyaa keessa, meshaan alatti ergamu kan akka bunaa 70%, jimaa 100%, albuuda 85%, loon, kal'ee kkf). Faallaa kanaatiin ammoo baajatni Oromiyaan mootummaa federaalaa irra agattu ( budgetary subsidy) kan Itoophiyaa guutuun yoo walbira qabamu 28% caalee hin beeku.

Kana jechuun Oromiyaan madda galii Itoophiyaa taattus qabeenya kana dhuunfachaa hin jirtu. Fakkeenyaaf galiin mootummaan Oromiyaa naannoo san keessaa ofiif fudhatu gibira qonnaatifi daldala xixiqqaati. Kun ammoo galii waggaatti Oromiyaa keessaa argamu irraa yoo guddate 25% taha. Kana jechuun galii waggatti Oromiyaa keessaa argamurraa 75% federaalatu fudhata jechuudha.

Akka seera feederaalizimiitti baajatni naannolee waan lama gurguddaa irratti hundaaye qoodama; baay’ina ummatataatifi gumaata galii naannoon biyyattiif galchuudha. Akkuma statistics mootummaa saniittuu Itoophiyaa keessaa ummanni 35% Oromiyaa keessa jiraata ( dhugaan garuu 50% akka hin hanqanne namuu beeka). Diianagdee biyyatti keessaa ammoo harki 42% Oromiyaa irraa dhufa jedhanii amanu jarrinuu. Maarree shallaggii kamiini Oromiyaan ummata 35%, galii 42% qabaattee gaheen baajata federaalaa 28% kan ta’uuf? Wanni ani asitti kaasuu barbaade qabeenyi Oromiyaa dhuunfannaa mootummaa naannoo Oromiyaa jala waan hin jirreef, hanga wanti kun hin jijjiramnetti Lammaan faan hamma fedhanis yoo wixxifatan rakkoo hoji dhabdummaa furuuf madda galii argachuu hin dandayan.

Dhimma diinaggee biyyatti sanii yeroo haasayamu wanni yeroo baay'ee hin dubbatmane isa kana. Wayyaaneen karaa lamaan Oromiyaa irraa galii argatti. Karaan tokkoon diinaggee Oromiyaa daldaltoota Tigree harka itti galchanii jiran. Kunis daldala naannoo Oromiyaa sadarkaa qabeenya paartii ( EFFORT) akkasumas daldaltoota dhuunfaatiin too'achiisanii jiran. San qofaa miti. Bu'uraalee misoomaa Oromiyaa keessatti jaaraman kontiraanni kubbaaniyyaalee Tigreetiif akka kennamu gochuuni. Karaan lammataa ammoo akkuma armaan olitti tuqame kan mootummaa federaalaa dahachuudhaan maddeen galii ( warshaalee, oyyruu qonnaa, albuudaa kkf) Oromiyaa keessa jiran kallattiidhaan too'achuun galii sassaabbatani. kana jechuun mootummaan federaalaa maddeen galii gurguddoo Oromiyaa keessaa too'chuun bulchiinsa naannoo Oromiyaa hagabsee fudhata.

Bara 1995 yeroo caasaan federaalaa dhaabbatu warashaaleen gurguddaan (kan akka warshaalee sukkaraa, simintoo, huccuu, dhugaatii), qonni midhaanifi bunaa babal'oon, lafti albuudaa, hoteelonni kkf 'qabeenya ummanni Itoophiyaa waliin hore waan ta'eef naannoo tokkoof kennamuu hin qabu jechuun federaala jala galche. Hubadhaa qabeenyi mootummaa (state owned enterprises) kan federalaaf kennaman dhibbentaan 80% Oromiyaa keessaa, muraasni Kibbaa, xiqqoon wayii naannoo Amaaraati. Galii Oromiyaa irraa waggatti galu keessaa enterprise mootummaa federaalaa jala galan kun harka 40% akka tahe ni tilmaamama.

Mootummaa federaalaan kan too'atummaa kubbaaliyyaalee mootummaa qofaa miti. Kubbaniyyaalee dhuunfaa ( private limited Companies LLC,Kobbaaniyyaalee waloo ( share companies) akkasumas kubbaaniyyaalee biyya alaa ( foriegn companies) cufa kan gibira galii irraa guuruu mootummaa federaalaati. Labsii heera mootummaa cabsu baasuun kubbaaniyyaaleen biyya keessaafi alaa mootummaa federaalaa jalatti akka galmaayan gochuudhaan aangoo heeraan mootummaan naannoo Oromiyaatif kenname hoongessanii ofiif too'tan. Bifa kanaan gibirri Oromiyaan guurtu kan qonnaan bulaafi enterpirsii xixiqqaa qofatti daangeffame. Galiin Oromiyaan gibira kanarraa argattu dargaggootaaf hojii uumuu dhiisi mindaa hojjattoota mootummaatuu kaffaluu hin danda’u.

Kubbaaniyyaalee mootummaa fi dhuunfaa kanarraa Oromiyaan gibirumallee waa takka hin argattu. Akkuma namuu beeku kan biraa dhiifnee hojjataanuu naannoo biraatirraa fidama. Afaan hojii isaanii afaan Oromoo miti. Hubadhaa kubbaaaniyyalee kana dhuunfachuudhaaf mootummaan federaalaa bu'ura seeraa tokkollee hin qabu. Sirna federaalizimii keessatti fi akka heera mootummaa Itoophiyaatti mootummaan federaalaa goojjoo naannoleen walitti baasanii jaarratani. Buusii naannoleetin ijiraama.

Wantoota gurguddoo bu'ura seeraatin kannamaniif kanneen akka raayyaa ittisa biyyaa, maallaqa biyyolessaa (national currency) maxxansuu, dantaa alaa qajeelchuu akkasumas daladala alaa too'achuun alatti qabeenya naannoolee dhuunfachuuf bu'urri seeraa aangoo kennuuf hin jiru. Akkuma beekamu kubbaaniyyaalee kana erga dhuunfatee boodaa mootummaan federaalaa maqaa piraayvetaazashiiniitin gurgurataa jira. Kana gochuuf garuu aangoo heeraa tokko hin qabu. Qabeenyi mootummaa Oromiyaa keessa jiru, kan mootummaa naannoo Oromiyaati. Kanaaf qabeenya akkasii gurguruu, kireessuu, girbira guuruuf aangoo kan qabu Oromiyaadha.

Bara 1995 as mootummaan federaalaa seerota qabeenya Oromiyaa suduudaan saamuudhaaf dandeessisu hedduu baafate. Kana keessaa labsiileen gibiraat, kan liiziifi invastimantii warra hangafaati. Bifa heera mootummaa cabsuun kubbaaniyyaaleen dhuunfaa galiin isaanii guddaa ta'e gibirri isaanii mootummaa federaalaatiif akka galu labsiin bahe bu'ura federaalizimiifi heera mootummaa federaalaa kan diiguudha. Akka seera federaalizimitti kubbaaniyyaan tokko galii hamma fedheetuu yoo qabaate gibira galii mootummaa naannoo saniitiif kenna malee mootummaa federaalaafi miti. Seerri liizii kan mootummaan federaalaa lafa naannolee 'moogiziitiidhaan' akka bulchu kennus shira bu'ura heeraa hin qabneedha. Akka seeraatti lafti kan ummataati, mootummaan ummata bakka bu'ee bulcha. "Mootummaan" sun garuu mootummaa naannoti malee kan federaalaatii miti. Mootummaan federaalaa seeraan lafa taakkuu takkas hin qabu. Sababni seeera liizii kanaaf dhihaachaa ture "naannoleen invastaroota hawwatanii keessummeessuuf gahuumsaafi qindoomina hin qaban" kan jedhuudha. Dadhabinni akkasii osoo jiraateyyuu humna naannolee ol guddisuudha malee aangoofi mirga heeraan laatameef mulquun gonkumaa sirrii ta’uu hin danda’u. Sababni dhugaa garuu lafa Oromiyaa akka fedhanitti gurguratanii galii ofii guddifachuuf Mootummaa Naannoo Oromiyaa laafiisuuf yaadameeti.

Kanaafuu Obbo Lammaafaan yoo dhuguma hidda rakkoo hoji-dhabdummaa dargaggoo Oromoo hir’isuudhaaf fedhii qabaatan, tarkaanfiin dura fudhachuu qaban qabeenya Oromiyaa keessa jiru harka mootummaa naannootti galchuudha. Kubbaaniyyaalee kanniin harkatti galfachuun hojii uumuu keessatti Mootummaan Naannoo Oromiyaa waan lama fayyadama. Gara tokkoon gurgurtaafi gibira kubbaaniyyaa kanneenirraa galii naannoo ol guddisuun bajata hojii uumuuf isaan dandeessisu argatu. Har'a birri biliyoona 6 qofaan hojii miliyoona tokko uumna jedhanii wixxifatan. Kubbaaniyyaalee kana osoo dhuunfatanii garuu maallaqa eerame kana dacha dachaan waggatti irraa galfatan.

Faaydaan lammaffaa kubbaaniyyaalee kanniin too'achuun kan gargaaru, kubbaaniyyaaleen sun lammilee Oromiyaa keessa jiran sadarkaa jalaa hamma gubbaatti akka mindeessan gochuun dargaggootaaf hojii haaraa uumuu danda'u. Akkasumas invastaroonni biyya keessaafi alaa mootummaa Oromiyaa jalatti akka hojjatan gochuun galiin Oromiyaaf akka galu gochuu qofaaf osoo hin taane tarsiimoon isaanis dantaa ummataatin akka wal simatu dirqisiisuuf fayyada. Haaluma kanaan lafa Oromiyaa keessaa guututti yoo too'atan miidhaa qonnaan bulaarra gahu hirdhisuuf, dargaggootaaf lafa kennuuf akkasumas invastaroonni bifa ummata naannoo fayyaduu danda'uun akka hojjatan gochuuf isin dandeessisa.

Walumaagalatti rakkoo hoji-dhabdummaa Oromiyaa keessatti muldhatu sababni guddaan tokko qabeenyi naannichaa alagaadhaan dhuunfatamuu isaati. Akka afaanii (afaaniin dubbatan) kana onnee yoo qabaatan heerumaafi seera amma lafa jirutti fayyadamuun qabeenya Oromiyaa dhuunfaa mootummaa naannoo Oromiyaa jala akka galu falmachuu danda'u. Caffeen Oromiyaa labsiilee mirga ofiin of bulchuu (autonomy) heera mootummaa federaalaatiin kaayame diigan hunda labsii mataa isaatiin haquu danda'a. Kun aangoo Caffeeti. Murtii Caffee kana miseensonni Oromiyaa bakka bu’anii mana marii bakka bu’uutaafi federeeshinii keessa jiran sadarkaa federaalaa geessuun falmachuu danda’u. Pirazidatichiifi kaabineen naannoo qajeelfama baasuudhaan kubbaaniyyaaleen Oromiyaa keessa jiran suduudaan biiroolee naannichaatiin akka too'ataman gochuu danda'an. Akkuma Lammaan jedhe aangoon guyyaa muraasaafis taatu harka nama gallaan jijjirama hamma tokkoo fiduun ni danda'ama.

Kun garuu daadhannoon qofa osoo hin taane murannoo gochaan muldhatuun agarsiifamuu qaba. Afaaniin qofa osoo hin taane tarkaanfii qabatamaatiin asitti mirkanaa’uu qaba. Tarkaanfilee armaan olii kana fudhachuun akka dhuunfaafi dhaabaatti gaaga’ama (risk) akka qabu shakkiin hin jiru. Qabatamaan hojjachuuf yoo murannoon jiraate aarsaaf of qopheessunis jiraachuu qaba. Lammaafi OPDOn aarsaa kana fudhatanii dhaadannoo afaanii kana hojiitti ni jijjiiranii laata? Ana natti hin fakkaatu; garuu haatee bareeddii jennaan….akkuma jedhan ittuu dhufnaa ni agarra.

Hammasiifuu wanni irra deddeebinee ummata keenya yaadachiifnu wabiin mirga siyaasaafi diinaggee isaa, qabsoo isaa qofaa ta’uudha.

ODUU ODUU OMN: GUR 11,2017

OMN ODUU (Gur 10, 2017)

OMN: Oduu Gur 8, 2017

OMN: Qophii Jiruu fi jireenyaa Gurraandhala 7, 2017

OMN: Xiinxala Gur 5, 2017

OMN: Oduu Gur 5, 2017

OMN: ከአቶ ገኣስ አህመድኑር ጋር የተደረገ ቃለ ምልልስ (Feb 5, 2017)

OMN Oduu Gur.04,2017

Gabaasa Addaa Hidhamtoota Oromoo Mooraa Waraanaa Xoolaayi irraa (Gur.04,...

OMN: Oduu Gur 3, 2017

OMN: Amharic News 9Feb 2, 2017

OMN: Weekly English News Feb 1, 2017

OMN: Summit on Ethiopian Political crisis at Stanford University Session...

Oduu Amajjii 30, 2017

OMN: ከጋዜጠኛ ጃፈር አሊና ከቀድሞው የሶማሌ ከልል ፕሬዚዳንት ልዩ አማካሪ ከአቶ አብዱላሂ ሁሴን ጋር የተደረገ ...

Oduu Amajjii 29 2017

OMN ODUU Amajjii 28,2017

OMN: ዕለታዊ ዜና Jan 27, 2017

OMN: Oduu Amajjii 27, 2017

OMN: ዕለታዊ ዜና Jan 26, 2017

ከጋዜጠኛ ጃፈር አሊና ከቀድሞው የሶማሌ ከልል ፕሬዚዳንት ልዩ አማካሪ ከአቶ አብዱላሂ ሁሴን ጋር የተደረገ ቃለመጠይ...

OMN: ODUU (Amajjii 25,2017)

I have watched the second interview (supposedly the rebuttal statements) of Haile Larebo.

I have watched the second interview (supposedly the rebuttal statements) of Haile Larebo.

I have watched the second interview (supposedly the rebuttal statements) of Haile Larebo.

                                                 (By Geresu Tufa)

I have watched the second interview (supposedly the rebuttal statements) of Haile Larebo. I was expecting that he would correct the serious act of hate crime he committed against our people. Unfortunately, and sadly he did not, against my best wish, of course.

This is not just one time incident. These kinds of harmful and demoralizing hate speeches have been the main components of reactionary Abyssinian violence against peoples of different backgrounds in Ethiopia. Haile Larebo is the latest massager of these political groups who have been addicted to hate and violence throughout history.

What makes this propaganda unique is the sheer determinations of these groups to continue inflicting more damages on millions of people, discouraging and undermining the peaceful coexistence of peoples of diverse backgrounds in that country, and on their way depressingly affecting the core struggles against repressive current Ethiopian Regime.

It is sad to notice that some of the ESAT employees blindly and arrogantly believe that they have the right to denigrate the people whom they are supposed to serve and treat with dignity and reverence. These employees think there is nothing the rest of us (I mean all of us) can do about it and above all, they believe it is their duty to continue the “holy wars” that their forefathers had been waging against our people in the name of writing history, among other things. They are doing the same thing that their fathers had been doing except they are hiding behind freedom of press and free speech this time.

What they do not understand is, however, that we have also reciprocal duties to protect ourselves, families and people from such violence. They must understand we cannot just stand by and watch when they commit acts of hate crime against millions of poor and helpless people back home. We just can’t do it. At least we cannot just take it quietly.

I have been waiting for and expecting the ESAT’s Board intervention and speedy corrective actions. I hope they will, as it is not too late to address these problems for once and for all. In helping them doing their job, here are the main measures we are expecting them to take:

• 1. To pull back (retract) the offensive material they uploaded on youtube or published for public consumption. Keeping those materials in public domain serves no one except the hate mongers and those who befits from these hates.
• 2. Acknowledging the mistakes that ESAT committed and asking apology for those mistakes, and make clear promises that these kind of hate materials won’t be produced by ESAT or its employees again. Our public deserve apology. They have already been through a lot of sufferings.
• 3. Public announcements of the corrective measures that have been taken against those ESAT employees who are responsible for these kinds of offenses. Specifically, there are two persons who should be held responsible for these messes: the Editor and the Journalist who was sitting there and letting letting Haile Larebo say hateful( taboo) words against our people.

Hopefully, these three measures will help to move on from the messes we are forced to be in. And hopefully, these measures will be taken as soon as possible to contain the enormous damages that have been done. And then we will focus on fighting our common enemy sitting and laughing at us from Shaggar right now.

OMN: Oduu Amajjii 24, 2017

OMN: Mata Duree Oduu Amajjii 24, 2017

OMN: Oduu Amajjii 23, 2017

OMN: Mata Duree Oduu Amajjii 23, 2017

#OMN: Oduu Amajjii 22, 2017

OMN: ልዩ ዝግጅት (ጥር 22, 2017) ከአቶ ኤደኦ ቦሩ ጋር የተደረገ ቃለ ምልልስ ክፍል ሁለት

OMN: ODU (Amajjii 21, 2017)

OMN: Sona miidiyaa Amajjii 19, 2017

OMN: Mata Duree Oduu Amajjii 20, 2017

OMN Qophii Keessummaa: Gaafiif Deebii Gaazexeessaa Israa’eel Sobbooqaa K...

OMN: Oduu Amajjii 18, 2017

OMN: Mata Duree Oduu Amajjii 18, 2017

OMN: Weekly English News January 18, 2017

OMN: Oduu Amajjii 17, 2017

OMN: ዕለታዊ ዜና Jan 17, 2017

OMN: ልዩ ዝግጅት (ጥር 16, 2017) ከአቶ ጀማል ዲሪዬ የሶማሌ ሕዝብ የፍትህና ዴሞክራሲ ንቅናቄ ሊቀመንበር ...

OMN: Qophii Keessummaa ( Amajjii 15, 2017). Gaafiif Deebii Gaazexeessaa...

OMN: ከአቶ ኤደኦ ቦሩ ጋር የተደረገ ቃለ ምልልስ (Amajjii 14, 2017

OMN: Oduu Amajjii 13, 2017

OMN: Sona miidiyaa Amajjii 12, 2017

OMN: Oduu Amajjii 12, 2016

#OromoRevolution "Haarayoomsa qaamoole haqaa fi nageenyaa

#OromoRevolution "Haarayoomsa qaamoole haqaa fi nageenyaa

#OromoRevolution "Haarayoomsa qaamoole haqaa fi nageenyaa

                                             (Dr Tsegaye Ararssa)

Biyyoota dimokraasii keessatti qaamoleen mootummaa sadeen aangoo heeraan qoodameef daangaa hujii fi gahee isaani eeggatanii hojjatu.Kayyoon gargar bahinsa qaamolee mootummaa kanaas aangoo qaama tokko harkatti kuufamee abbaa irree akkaa hin dhallaneefi.
Gargaar bahinsa qamoolee mootummaa saden kana dura gargar bahinsi jiraachuu qabu gargar bahinsa mootummaa fi paartii biyya bulcchuuti.Yoo gargar bahinsi mootummaa fi paartii biyya bulchuu hin jiraanne qoodaminsi aangoo qamolee motummmaa sadanii hiika hin qabaatu.

Fakkenyaaf qaamolee sadeen mootummaa keessaa tokko mana murtiiti .Manni murtii qaama mootummaa keessaa tokko tahuus qaama paartii biyya bulchuutii miti
.Paartii siyaasa biyya bulchuu fii ' motummaa' walitti makuun kallatiidhaan manaa murtii meeshaa siyaasaa godhachuudha. Sirna amma jiru kana keessatti caasaan mootummaa/bulchinsaa fi paartii biyya bulchu addaan bahee jiraachuu dhabuurraa kan ka'e mana murtii/ wajjirri haqaa guutumatti meeshaa siyaasaa godhaa jiran.Haala kanaan maqaa fooya'insa jedhuun 'caasaa' adda addaa mana murtii keessatti ijruudhaan mana murtii sakalaanii meeshaa godhataa jiru.Caasaa kaayyoo kanaaf ijaarame keessa muraasni koree foyyainsa sirna haqaa,fi koree jabahaadha kaasuun ni dandayama.Akka qajeeltootti koreen kun dhimma mana murtiitti ilaalamaa jiru irratti hin mariyatamu jedhamuus qabataamaadhaan koreewwan kun yeroo manni murtii namoota ilaalacha siyaasaan hidhamaniif mirga wabii kabajee fii murtii bilisaa kenne kan isaan waltajjii ta'anii mariyatan .Koreewwan kuniis yeroo dhimmoonni akkanaa kun uumaman dhimmoota akkanaa kun murtii haqaa akka hin arganne dhibbaa ssiyaasaa umuu fi abbaa alangaa fi seeraa hujii kana hojjataan kanneen ejjanoo seeraan deeman irratti duula olalaa gaggessudh.Kanarraa ka'udhaan abbootiin seeraa fii alanagaa baayyeen akka hujii isaanii ofitti amantaadhaan hin hojjanne godhamaaa turan /jiran.

.Koreewwan mana murtii laamshessuuf uumaman kana cinatti waggoota as dhiyoo kana maqaa leenjiitiiniis dhibbaan guddaan abbooti seeraa fi alangaa / mana murtii fi wajjira haqaa irratti godhamaa ture.Wagga kana dura waggoota lamaaf waltajjiin maqaa leenjii qaamolee haqaa jedhamun godhamaa turee ragaa guddaadha.Akkuma jalqabarratti ibsamaa ture, mootummaa fi paartiin biyya bulchu walitti baqee waan jiruuf waltajjiin maqaa mootummaatiin yaamanii leenjii dabballee kennaa turan.Kayyoon leenjii kanaas abbootii seeraa fii alanga koreewwan fii duula siyaasa irratti godhamaa tureen harka hin kennin yaada isaan waltajjii irratti kennaniin adda baafachuudhaan hordoffi godhuufi.Kaayyoon inni biroo immoo qaamolee haqaa kana dabballomsuu fii tokkummaadhaan dhiibbaa akka dhunfaatti abbootii seeraa fi alangaa irratti godhaman fi akka dhabbataatti mana murtii fi wajjira haqaa irratti godhaman akka tokkummaan hin falmanne dorsisuu fii ilaalchaan adda qooduudha.

Waltajjiin maqaa haarayoomsa qaamolee haqaa fi nageenyaan waggaa kana keessa taasifamee kuniis qabiyyee hirmaattotaatiin kan duraanirraa adda tahuus kayyoon isaa kaniin tokkuma.Garaagarummaan waltajjiin haramooysaa kun gama qabiyyee hirmaattotaatiin qabu waltajjii kanarratti namootaa muraasa qaamolee haqaa fi nangeenyaan filaman yommu tahu waltajjii kanaan duraa irraatti abbootiin seeraa fi alangaa gututti hirmaataa turaan.Hirmattonni waltajjii harayoomsaa kana irratti hirmatan kun namoota gaaffi mirgaa fi dhibbaa siyaasaa abbootii alangaa fi seeraa irratti godhamaa jiru hin dubbatan jedhamanii tilmaamaniidha.Sababni namoonni gaafii hin gaafanne filatamaniis waggaa darbe kana keessa sababa warraaqsa ummataa keessaa harka qabdan jedhuun reebichi fi doorsisni baayyeen abbootii seeraa fi alangaa irratti godhamaa tureef abbootiin seeraa fi alangaa hundi waltajjii kana irratti yoo hirmaatan dhibbaa umuu dandayu jedhaniiti.Sababni biroo immoo waggaa kana keessa gaaffiin dabballii mindaa waggoota dheeraaf abbootii seeraa fii alangaan dhiyaataa ture akka waltajjii irratti kaafamee mormiin isaan hin mudanne godhuuf ture.Haa tahuu malee gaaffileen bayyeen dhimmota akkanaa ilaallatan ka'anii turan.Gaaffilee ka'an sana keessa kan daballii mindaa ilaallatan tokko ture.Gaffiin kun gaaffii daballi mindaa qofa osoo hin tahin gaaffii walqixummaati.
Nannoo Oromiyaa malee nannoon hundi akkasumaas Federaalli mindaa qaamolee kanaaf dabalee osoo jiruu kan Oromiyaaf dabalamuu dhabuun mirga walqixxummaa heeraan kabajame mulquudha.Gaaffiin kun gaaffii seera fi heeraan akkamusaamaas haala qabatamaa jireenya biyyattitiin deegarame tahuus deebisaan hoggansa ol'aanoo qamoolee kanaan kenname arrabsoodha.Hoggansi qamoolee kanneenii mirga qamota kanneenii kabachiisuu caalaa ajendaa paartii biyya bulchuun itti kenname hirmaattota waltajjii irratti fe'uu ture.

.Haala kaanan,rakkoon amma biyyatti keessatti uumameef sababa kan tahe nuhi itti gaafatumummaa ni fudhanna jedhaa jedhanii hirmaattota dirqisiisaa turan.Rakkoo kanaaf sababa kan tahe garuu qaamolee kana osoo hin tahin imaammata paartii biyya bulchuuti.Paartiin biyya bulchu immamata saamicha lafaa,dirree siyaasaa cufuu ,bilisummaa yaada ibsachuu mulquu ,jireenya siyaasaa fii dinagdee keessa Oromoo mogguu qabatee demuu fi gaafii siyaasaa gara rakkoo nageenyaatti jijjiruun isa akka rakkoo amma biyti keessa jirtuuf akka sababa tahe beekkamaadha.Eegaa mootummaan kun tarsiimoo qamolee haqaa siyaasomsuu fii lamshessuu fayyadamuudhaan abbootiin seeraa fi alangaa akka tokkomanii dhibbaa isaanirra jiru hin falmanne godhuu bira dabree akka daballii mindaallee hin dubbanne taasisee jira
.Akkuma waltajjii harayoomsaa dhiheenya kana godhamerraa hubatamutti hoggansi qamolee kannenii gaaffii mirgaa dhihaate kana deebisuuf akka fedhii hin qabne ifaan agarsiisaanii jira.Inumaa kana bira darbanii qamolee kana walitti qabatti arrabsan.Silaahuu mirgi kennaa bilisaan namaaf kennamuu miti.Mirga abbaa dhimmaatu qabsaawee kabachiifata.Kana immoo muuxannoo abbootii seeraa fi alangaa nannoo Amharaa irraa hubachuu dandeenya..Kanaaf,kabajamtoota abbooti seeraa fi alangaa ,mirga keenya kabachiisfachuuf haa kaanu."

OMN: Amajjii 7, 2017 WAL-JIJJIIRRAA BARAA

OMN: Oduu (Amajjii 7, 2017)

OMN: Sona miidiyaa Ama 5, 2017

OMN: Weekly English News Jan 4, 2017

OMN: Qophii Addaa (Amajjii 3, 2017) Gaafiif Deebii ob. Fiixabaas Amiin

OMN: Qophii Addaa Seenaa Jatani Ali Ama 4, 2017

OMN: ዕለታዊ ዜና Jan 3, 2017

OMN: Oduu Ama 3, 2016.

OMN: Oduu Ama 2, 2016

OMN: Mata Duree Oduu Ama 2. 2017

Rakkinoota Naannoo Kaayiroo fi Yaada Furmaataa

Rakkinoota Naannoo Kaayiroo fi Yaada Furmaataa

Rakkinoota Naannoo Kaayiroo fi Yaada Furmaataa.

                                                    (Geresu Tufa irraa)

Duraan dursee obbollewwaan hundaan amma illee irra deebiyeen baga wagga harayaa nagaan geessan isiniin jedha. 

 Hawwii koo wagga harayaatti aansee haala gidduu kana midiyaa hawasaa(social Media) irratti deddeemaa jiru irratti yaada tokko tokko kennatuun fedha. Kunis dubbii kara Kaayiroo(Cairo) irraa deemaa jiru ilaalchise jechuu dha.

Akkuma beekamu waggoota 5 darban kanarrraa eegalee baqatooti Oromoo naannoo Kaayirootti (Masiritti) kolouu-galtummaa gafatan hedduu dha. Kanuma waliin rakkoon adda addaa naannoo sanatti uumamaa jirus yeroo irraa yerootti guddataa dhufee jira. Rakkoo naannoo sanatti uumamaa turee fi jiru irratti odefannoo gahaa otoo hin argatiin yaada kennuun waan akka malee nama rakkisuu fi dogogora biraa fidu dha. Haa ta'uu garuu waan ifatti mul'ataa irratti yaadu tokko tokko kaasuun dirqama yaada jedhuun qaba.

Akkuma hundi keenya yaadannoo yeroo wagga tokko hin guutne keessatti rakkinooti jeequmsaa uummata keessatti uumaniif amma illee sababiin isaaniii faatti hin hubatamiiniii fi hundeetti hin furamiin sadiitu jiru.

• 1.Midhaa Birraa Gammadii 2. Waranamuu Yaazoo Kabbadaa 3. Samamuu Wajjira OMN dha.

Dhimmoota kanarratti yaada adda addaatu ka'ee uummata gidduutti jeequmsa uuma ture. Midhamuun Birra Gammadi qamaan sirritti mul'ataa waan tureef midhamuun isaa shakkii hin kaase hin jiru. Sababii isaa fi hunde rakkoo sana haga amma sirritti uummata bal'aan hubatamuu isaa garuu haga amma qabu hin qabu.

Dhimmi Yaazoo, ilaalchisee yaada adda addaa wal-falleesitutu ture. Gareen adda addaa yaadaa fi ilaalcha adda addaa uummata keessa facaasaa ture jedha. Gariin waraanamuu dhugaa mitii jedha. Gariin waraanamuu dhugaa dha kan ragaa hakimaa fi jijjirra qaama qabu jedha. Gariin Garee waraane ykn warra waraane waliin quba jedhutti quba qaba. Warri quba itti qabamees haga amma ifaatti ibsaa hin kenninee. Ummati bal'aan dubbii kanarra fagoo jiru ammoo akkuma shakkii keessa isaa keessatti uumameetti hafee. Namni hundinuu waanuma gareen inni deeggaruu jedhu dhugaa godhee fudhatee, warra ammoo garee keessatti hin jirre waanuma jedhu dhabee afaan qabatee. Gidduutti diinnis uummata gidduutti shakkii jajjabessuuf karaa argate.

Samamuu wajjjira OMN Kaayiro(Cairo) ilaalchisees waanuma walfakkatatu deemaa jiru. Waan Midiyaa Hawasaatti(Social Media) irratti deeman hedduun isaa yoon ilaalu waa lama of keessa qaba. Tokkoffaa gochaan kuni kan godhameen akka diinaa hin ta'iniif gartuun wayii kanuma kamp Oromo keessa akka duuba jiru. Kan lammataa xiqiin keessa jira. Harka diinaa keessa jiraatu malaa yaada jedhu hin argine. Haala akkasii keessatti namnni hundinuu, namuma fi gartuu ofii shakkuutti quba qaba.

Rakkoo tokko sirritti qorannee adda baasnee abbaa itti goone, uummata gidduutti tasgabbii fi nageenya yoo hin uumiin rakkoon biraa dhufee itti dabalama. Amalaa midiyaa hawasaa(social media character) ta'ee rakkoo duraan uumamee sana daganneetuma kanuma harayaa kanarratti hasofnaa. Boruu ammoo rakkoon kanarra hammatuu fi lubbuu namoota hedduu gaggaga'uu yooo uumamee kanuma jiru kana dagannee sanatti ceena. Rakkinooti uumaman kuni akka nuti irratti hasawaa jirru bifa, yabudummaa(neutruality) ta'ee tokkoon otoo ta'an bifa garee qabatee fi seeteedhanii dha.

Yeroo waa tokko uumamu namuu otoo dubbii sirritti adda hin bafanne diinuma(garee/nam-tokkee) duraan mataa isaaa keessa qabuutti kallattiin ykn bifa biraan quba qaba. Gareen wal ijaareetuma walirratti duuluun rakkoo dura uumamte hiikuu otoo hin taane, qilleensa borayaa (spoiled envionment) rakkoo harayaa uumuu itti dabalaa. Waan jedhamuu hundi waan garee irratti xiyyeffatee fi xiiqiin guutamee qofa dha. Waan akkana kuni deeme deemee rakkoo guddaa uuma yaada jedhuun qaba. Rakkinooti uumamanii otoo hundeen isaanii hin qoratamiin akkasumatti hafan kuni deemanii deemanii, wal-amantaa uummata keessa jiru diiganii rakkina guddaa keessa nu galchuu. Kuni ammoo akka nuti diina uummata keenya fixaa jiru dhiisnee walirratti xiyyeffannuu fi wal-diignuu nu godha. Walitti dhufeenya uummata keenya gidduu jirus yeroo irraa kara yerootti laffataaf diigamaa deema.

Bifa kanaan yoo deemne boruu ammoo rakkoo kana olii fi hiikuuf nu dhibu kessa seenuu dhabuu keenyaaf homaa ragaa hin qabnuu. Rakkoo tokkorra kara rakkoo biraatti utaaluu fi garee nu fakkata jennu deggaruun kan biraa irratti duuluun kuni dhumti isaa jeequmsaa fi digoomsa akka ta'ee shakkii tokko illee hin qabu.Kanaaf maaltu wayya?

Rakkinoota uumamaa jiran kana sirritti hubatuu, furuuf akkasuma fulduraas rakkinooti akkasii akka hin uumanee uummata keenya keesatti nageenyaa fi tasgabbii uumuuf waan kanaa gad godhuun barbaachisaa dha jedheen yaada.

• 1. Namni hundinuu midhaa qaamaa aggammii lubbuu fi qabeenya gahee kana eenyunuu yaa gahuu sagalee tokkoon balaalleffatuu qaba,
• 2. Qaama yabadummaa( neutralty) qabuu ijaaruun gargaarsa barbaachisu godhuun rakkinoota haga amma uumaman kanaaf, hundee rakkinoota achi jiran kana qoratuun uummataaf gabasaa odeffannoo qabatamaa irratti hundayee dhiyeessuun qalbii uummata tasgebessuuf fi nageenya uummata gidduutti buusuun barbaachisaa dha. Kan shakkiin wal-himataa jiru kanas kan adda baasuu danda'auu dhugaa(fact) qofa dha.
• 3. Gartuulees ta'ee nam-tokkeen rakkinoota dhunfaa walirraa qaban, yeroo rakkoon uumamee hunda quba walitti qabuu fi carraa uumamee hundaan walirratti duuluu irraa of-qusatuu qaban.
• 4. Uummati bal'aas rakkoon tokko yoo uumamee suuta jedhe hunde rakkoo qoratuu fi hunde dubbii baruuf tattafatuu irraa, diinuma duraan mataa qabanitti dafanii quba qabuun kuni fagoo waan nu gessu natti hin fakkaatu. Guyyaa guyyaan diigoomsa, shakkii fi wal-amantaa dhabuutti nu geessa. Dubbii oo'iituu yoo uumamtee sanuma qabatanii diinaa eenyumaan isaa(unidentified enemy) irratti quba qabuu irraa yeroo hundaa yoo rakkoon uumamee qorannoon akka rakkoon suni furamuu godhuun irraa rakkoo nurraa hambisaa.
• 5. Aktiisistooti fi qamooti ijaraman Oromoo daddafanii garee qabatuuf xiiqidhaan deemanii rakkoo biraa dabaluu irraa qaama furmaata ta'uuf tattafachuun irraa bu'aa qabaata yaada jedhuun qaba.

Akkas yoo goone hunde rakkoo ni barra, waan kuni diinaa ta'aa jira moo nama keenyaan ta'aa jirra? , yoo nama keenya ta'aa jiraate eenyutu kana godhaa jira ? maaliif godhaa jira? nam-tokkoo dha moo gartuu dha?, bifa akkammiin rakkoo kana hundeetti furra ? yaada jedhu sana ni mirkanessinaa. Yoo akkas hin taane waan amma godhamaa jirru kuni furmaati inni fiduu hin jiru qofa otoo hin taane, yeroo gababa keessatti rakkoo guddaa keessa nu galchuu akka dandeenyu shakkii tokko illee hin qabu. Haalli qabatamaan lafarra jirus kanuma agarsiisa. Waanti nuti asitti goonus uummata biyya jiru akka malee qalbii akka cabsaa akka jiru beekuun byaadatuun barbaachisaa dha. Kanaaf rakkoo dabaluuf otoo hin taane rakkoo uumamee hubannoon furuuf yaa tattafannuun jedha.

Waa'ee barbaachisummaa Oromia Media Network(OMN) Afaan Arabatiin eegaluu

OMN: Qophii Addaa (Amajjii 1, 2017)